خرما، میوه‌ای بهشتی؛ هر آنچه باید در مورد آن بدانید
خرما این میوه گرم سیری که یکی از قدیمی‌ترین میوه‌های کشت شده توسط انسان و دارای ارزش غذایی بالایی می‌باشد، دارای هسته‌ای سخت و پوستی نازک است و به‌صورت خوشه‌ای بر‌روی درختان نخل دیده می‌شود. گرده افشانی یک نخل نر برای صد نخل ماده کافی است تا نخلستانی مملو از خرما را شاهد باشیم. سن متوسط نخل حدود دویست سال است و به ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ متر می‌رسد و در حتی شرایطی بیشتر از این ارتفاع را میتوان دید.
ریشه کلمه خرما
نخل و خرما از جمله کهن‌ترین اسامی موجود در ادبیات تاریخی ایران می‌باشد که قدمتی دیرینه دارد. ریشه کلمه خرما فارسی و کلمه نخل در لوح‌های هخامنشی آمده است؛ حتی در ادبیات ساسانی خصوصا کتاب بندهشن نام آن را میتوان مشاهده کرد.
تاریخچه کاشت
احداث نخلستان به پنج هزار سال پیش و خواستگاه اولیه آن به هندوستان برمی‌گردد. اولین مناطق کاشت آن در ایران، مربوط به استان‌های جنوبی است که در این مناطق خرما را با نام طلای سیاه می‌شناسند.
مناطق تولید کننده خرما
بهترین ناحیه تولید خرما در جهان کشورهای عراق، عربستان، ایران و مصر می‌باشد. در ایران در مناطق جنوبی از جمله: کرمان، سیستان‌و‌بلوچستان، خوزستان، بوشهر، فارس و هرمزگان خرما تولید می‌شود. سرانه مصرف خرما در ایران ۷ کیلوگرم است و سالانه حدود ۱ میلیون تن خرما در کشور تولید می‌شود. بیشترین تولید این محصول به ترتیب در کرمان، سیستان‌و‌بلوچستان، خوزستان، بوشهر، فارس و هرمزگان است. ۱۰ درصد از خرمای تولیده شده در ایران صادر می‌شود و ۵۰ درصد آن در کشور مصرف شده و متاسفانه ۴۰ درصد از این میوه با ارزش در مراحل برداشت از بین می‌رود.
ارزش غذایی خرما
این میوه دارای مواد معدنی شامل: آهن، پتاسیم، فسفر، گوگرد، کلسیم، نیاسین، روی، منگنز و ویتامین های E، A، B می‌باشد. به علاوه دارای ۲۵ درصد ساکاروز، ۵۰ درصد گلوکز و مواد آلبومینوئیدی پکتین و آب است. در ۱۰۰ گرم خرما، ۲۷۷ کیلو کالری، ۷۵ گرم کربوهیدارت، ۲گرم پروتئین و مقدار بسیار کمی چربی وجود دارد.
مراحل رسیدن خرما
به میوه نرسیده خرما پَهَک و پس از به رنگ زرد و قرمز درآمدن خارک می‌گویند و مرحله یکی مانده به آخرِ رسیدن خرما، رطب نام دارد که دارای رطوبت بیشتر و قند کمتری نسبت به خرمای کاملا رسیده است؛ رطب بیشترین مصرف را در بین ما ایرانی‌ها دارد. برای رسیده شدن کامل نیاز است خرما به مدت ۲۰ روز در گرمای خرماپزان بر‌روی نخل باشد تا رطوبت آن گرفته و تبدیل به خرمای نیمه‌خشک مانند زاهدی و پیارم شود. برای نگهداری رطب لازم است بدانید که این نوع محصول باید در یخچال نگهداری شود اما خرما نیاز به یخچال ندارد و در دمای اتاق قابل نگهداری است.
محصولات خرما
در کشورهای اروپایی و آمریکایی از خرما بیشتر در کیک و شیرینی استفاده ولی در کشورهای عربی اغلب به عنوان غذای اصلی مصرف می‌شود. در ایران به‌علاوه اینکه به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود، از آن در کنار چای هم استفاده می‌کنند. از هسته خرما آرد و بعد از آن، نان تهیه و حتی با بودادن آن قهوه درست می‌کنند. از برگ وشاخه نخل، سبد، حصیر، کیف و وسایل تزئینی درست کرده و خود خرما را در کنار چای و یا به صورت تنها مصرف می‌کنند.
از خرما خوراکی هایی مانند اسموتی خرما، گرانولای خرما، بیسکوییت خرما، فرنچ تست خرما، خورش گوشت بره و خرما، قیساوای خرما و رنگینک درست می کنند و به خاطر طبع گرم آن در کنار غذاهایی با طبع سرد مصرف می‌شود تا تعادل طبع برقرار شود. از خرما میتوان شیره و الکل و سرکه خرما به‌دست آورد و چیپس خرما هم یکی از محصولات خاص خرما می‌باشد. از غلاف گل نخل یا همان طارونه که شکوفه درخت نخل می‌باشد نیز عرق طارونه یا آب طلع بدست می‌آورند که خواص درمانی دارد.
خواص خرما
خرما برای زنانی که در دوران بارداری هستند، بسیار مناسب است. فرد دیابتی تحت کنترل می‌تواند روزانه ۱ تا ۲ خرما مصرف کند. برای اسهال مناسب بوده و با خوردن چند عدد خرما آهن بدن تامین می‌شود. به‌علت وجود فیبر، باعث جلوگیری از سرطان کولون و معده و اسید معده می‌شود. به دلیل کالری کمتر نسبت به قند بهترین جایگزین برای قند در کنار چای است. بهبود دستگاه گوارش، جلوگیری از سرطان روده و بواسیر از دیگر فواید این میوه می‌باشد. ویتامین B6 موجود در خرما باعث تقویت حافظه شده و منیزیوم موجود در آن برای اعصاب مفید است. اگر خرما تحت کنترل و به اندازه مصرف شود خود عاملی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان می‌باشد.
در زنان باردارِ نزدیک به زایمان، دارویی برای تسکین درد است. اسیدفولیک موجود در آن باعث خون‌سازی در بدن شده وخرمای خیس خورده از شب قبل در آب، اگر هنگام صبح مصرف شود باعث تقویت قلب می‌شود. شیر و خرما عصرانه مقوی برای ورزشکاران است؛ اما مصرف بیش از حد خرما باعث آسیب به کبد و طحال شده و سبب افزایش فشار خون می‌شود. اگر خرما بی‌رویه مصرف شود، خود عاملی برای پوسیدگی دندان شده و همین استفاده بدون کنترل، باعث ضرر برای افراد دارای دیابت است. طبع گرم آن باعث زخم دهان، خارش بدن و شدت گرفتن تب‌خال و تاول می‌شود.
انواع خرما
- پیارم
- مضافتی
- استعمران
- زاهدی
- شاهانی
- ربی
- برهی
- شهابی
- صفوی
- قند شکنی
- کروت
- گنتار
- مرداسنگ
- شکر
- سایر
- کلوته
- الینگی
- هلیله‌ای
- کبکاب
- صمرون
- شاخونی
- خنیزی
- جوزی
- غصاب
- پنبه
- اهرمی
این اسامی، تنها گوشه‌ای از انواع خرمای تولید شده در ایران می‌باشد که هر کدام از این ها خود دارای خواص و ویژگی‌های خاص خود می‌باشد.
اصطلاحات خرما
- فَسیل: ساقه اصلی درخت خرما نام دارد.
- ابار:به گرد نخل نر برای باروری نخل‌های ماده را می گویند.
- تَرَکی: از جمله آفت‌های نخل است.
- پنگ:به خوشه درخت نخل می گویند.
- گرز: ساقه درخت خرما نام دارد.
- تاره: به خوشه نخل قبل از حالت چوبی شدن می گویند.
- لیف: به الیاف اطراف برگ خرما که به تنه چسبیده معروف است.
- پیش: برگ نخل است.
- دم باز: میوه‌ای که نیمی از آن رطب و نیمی دیگر خارک است.
آفات خرما
آفت‌های کرم میوه‌خوار، سوسک کرگدنی و زنجره از جمله آفت‌های موجود برای خرما است که باید با حفظ و نگهداری از خرما و نخل، آنها را از گزند آسیب دور نگه داشت.
حالا با همه این خواص و ویژگی‌های خرما، شما به ما بگویید بیشتر از کدام نوع خرما استفاده می‌کنید؟
دم شما گرم، عالی پرقدرت ادامه بدید
سپاس